Hermetica

'God is een oneindige bol waarvan het centrum overal is en de omtrek nergens '– Boek van de 24 filosofen

'God is een onsterfelijke mens, de mens is een sterfelijke god' – Corpus Hermeticum

‘Hermes, de ster van Alexandrië’ – The Golden Builders, Tobias Churton

Met een ontstaansgeschiedenis die teruggaat tot Alexandrië rond de jaartelling, worden de werken die toegeschreven worden aan de legendarische Trismegistus vandaag de dag nog steeds gelezen en bestudeerd en dienen dichters, romanschrijvers en kunstenaars tot inspiratie. Om er slechts twee te noemen: Sigmar Polkes Hermes Trismegistus I-IV, dat werd verworven door Museum De Pont in Tilburg, Dan Browns Inferno: beide rechtstreeks geïnspireerd door de ‘driewerf grootste’ filosoof. In Dan Browns roman uit 2013 wordt Robert Langdon geconfronteerd met Hermes Trismegistus wanneer hij diens raadselachtige Smaragden Tafel leest; Polke (1941-2010), een van de meest vooraanstaande moderne Duitse schilders, bewerkte de beroemde afbeelding van Hermes Trismegistus in mozaïekvloer van de kathedraal van Siena tot een hedendaags kunstwerk.

Wat is er aan de werken toegeschreven aan Hermes Trismegistus dat ze nog steeds zo aantrekkelijk maakt? ‘Dat was boven is, is als dat wat beneden is’, is een van de meest pregnante regels uit de Smaragden Tafel, die verwijst naar de hechte band tussen de macrokosmos en de microkosmos. In de Renaissance, toen het Corpus Hermeticum werd ‘herontdekt’ en uit het Grieks in het Latijn werd vertaald (eerste editie Treviso 1471), leidde het hermetische gedachtegoed tot een herdefiniëring van de plaats van de mens in het universum. Al in het eerste traktaat van het Corpus Hermeticum kon men in de Renaissance lezen: ‘de mens bezit een tweevoudige natuur; zijn lichaam is stoffelijk en sterfelijk, zijn innerlijk is geestelijk en onsterfelijk’. Door Hermes Trismegistus te lezen, werd echter ook duidelijk dat ‘ Alle religies één zijn’, zoals William Blake later zou schrijven. Een spiritualist als Sebastian Franck vertelde zijn lezers dat hij de hermetische werken met groot enthousiasme had gelezen omdat Hermes Trismegistus:

… alles in zich heeft dat een christen dient te weten, en dan ook nog net zo meesterlijk opgeschreven, als Mozes of welke profeet dan ook ooit heeft gedaan; daardoor ben ik te weten gekomen, dat de onpartijdige God (die niemand acht behalve zij die rechtvaardig zijn onder de volkeren en de Heer vreest, die is hem aangenaam) tevens de god van de heidenen is, en altijd geweest is.

Het leidde tot een fascinatie met de werken van Hermes Trismegistus die tot de dag van vandaag aanhoudt.

De Smaragden Tafel en het Corpus Hermeticum zijn niet de enige werken die worden toegeschreven aan Hermes Trismegistus. Alchemie, filosofie, magie, astrologie, geneeskunst: een greep uit de terreinen die worden beslagen door deze meest veelzijdige onder de filosofen.