Blog Han Bakker

Beste lezers, wereldwijd

Vandaag is een heerlijke dag, vandaag start ik een weblog op uitnodiging van de EFM. Wat een eer! Het wordt een blog waarin ik u regelmatig meeneem in de plannen van de Embassy (EFM).

In de blog blik ik af en toe terug naar het verleden of ik vertel u iets over wat er nu speelt. Voor actuele zaken en updates verwijs ik graag door naar de rest van de website.

Maar laat ik me eerst aan u voorstellen. Mijn naam is Han Bakker (1955) en ‘heb vanuit vele posities een rol mogen spelen in het internationale culturele leven op het gebied van theater en muziek, festivals, en in cultuurprogramma’s van tal van Europese steden. 
Al vroeg op de universiteit raakte ik gefascineerd door het onderwerp ‘creativiteit’, door het vraagstuk hoe ‘iets nieuws’ of ‘nieuwe kennis en inzichten’ ontstaan en door ‘hoe we het vermogen kunnen verwerven tot inzicht te komen’. Mijn zoektocht leidde me na mijn studie aanvankelijk weg van de universitaire wereld naar de wereld van scheppende kunsten en de spiritualiteit. 

BLOG 1

Bron van inspiratie
Het moet ergens begin deze eeuw geweest zijn toen iemand mij wees op een zeer bijzondere bibliotheek in het hart van het 17^de -eeuwse Amsterdam. Een in enkele historische panden verborgen collectie van duizenden zeldzame boeken en manuscripten van zogenaamde vrijdenkers. Mensen die onafhankelijk van kerkelijke dogma’s of ideologie nadachten over wie we zijn, en over de oorsprong van alles wat is. Manuscripten en gedrukte oude boeken met hun visies en visioenen, die de grote wereldreligies in een samenhangend verband zouden kunnen brengen. Grote literaire schrijvers als Umberto Eco en Harry Mulisch zouden de bibliotheek als bron van inspiratie raadplegen. Ik werd razend nieuwsgierig.

Florence in Amsterdam
Het eerste bezoek werd bepalend voor mijn, inmiddels jarenlange, relatie met de bibliotheek. De stichter van de bibliotheek, Joost Ritman, bleek zelf aanwezig en overhandigde mij een fors, in een foedraal opgeborgen boek, met de woorden ‘Han, hier begint de Renaissance.’ Hij nodigde me uit het boek eruit te nemen zonder handschoenen. Met blote handen legde ik het boek op de houten leestafel en bladerde ik in een Platovertaling uit de 15^de eeuw. Het was de beroemde vertaling door Ficino in opdracht van Cosimo de Medici, vorst van Florence. Alsof het gisteren gedrukt was, zo gaaf was het, met aantekeningen in de marge – van de hand van de vertaler? 

Historische sensatie
De beroemde Nederlandse historicus Johan Huizinga sprak ooit van ‘de historische sensatie’. Hij doelde daarmee op de emotie die je kunt beleven bij een direct contact met het verleden. Zoiets dus, als mij overkwam bij het vasthouden van dit boek waardoor vijf eeuwen tijdsverschil in een keer leken weg te vallen. Ineens was ik even in het Florence van de 15^de eeuw. 
De literaire schrijver en latere minister van cultuur, Aad Nuis, had de bibliotheek ooit omschreven als ‘het Huis van de levende boeken’, en wie zoiets mocht meemaken als ik deed, begrijpt waarom. 

In de jaren die volgden keerde ik regelmatig terug in de bibliotheek en sleepte tal van bevriende kunstenaars mee om mijn fascinatie te delen. Waarover meer in de volgende blogs. 

Blog 1, HB/EFM/170921

 

BLOG 2

Beste lezers, wereldwijd (2)
De mens is een gepassioneerd, waarheid zoekend wezen. Steeds heeft zij/hij wijsheid in de vorm van verhalen, visies en visioenen, willen doorgeven; soms vastgelegd in manuscripten en sinds de 15^de eeuw in drukwerken en prenten. Via de Bibliotheca Philosophica Hermetica bereiken ons deze boodschappen uit soms verre tijden. Deze fameuze bibliotheek vormt tegenwoordig het hart van de Embassy of the Free Mind, een museum gehuisvest in een schitterend monument aan de Amsterdamse Keizersgracht. Het 17^de -eeuws herenhuis biedt, naast de bibliotheek, een aantrekkelijk programma van tentoonstellingen, lezingen, concerten en masterclasses.

Hermes Trismegistus
De naam van de Griekse wijsgeer Plato viel al gelijk in mijn eerste blog. Mogelijk bij u minder bekend, is de naam van Hermes Tristmegistus. Hij zou de legendarische wijsheidsleraar van de oudtestamentische Mozes en de Griekse filosoof Plato geweest zijn, en inzichten hebben nagelaten die in de Renaissance herontdekt werden. Zijn ’Corpus Hermeticum’ neemt een centrale rol in binnen onze Bibliotheca Philosophica Hermetica (BPH). Dat Corpus was van grote invloed op 16^de en 17^de -eeuwse denkers en visionairen als Paracelsus, Giordano Bruno, Jacob Boehme, en andere vertegenwoordigers van vrije spiritualiteit; daarmee bedoel ik, inzichten gebaseerd op eigen onderzoek en vrij van dogmatiek. In het verleden kwamen deze onafhankelijke geesten regelmatig in conflict met autoriteiten, en werden soms ter dood gebracht (zie onder). Hun gedachten en visioenen overleefden echter soms in hun geschriften, en u kunt ze nu hier in de Embassy of the Free Mind bestuderen.

Onderstromen in de cultuur
De oudste geschreven versie van dat Corpus dateert van de tweede eeuw van onze jaartelling, maar de inhoud gaat mogelijk terug op veel oudere Egyptische, helaas niet meer te achterhalen, bronnen. De herontdekking en vertaling van het Corpus in het 15^de -eeuwse Florence, gaf een belangrijke impuls aan de kunsten en wetenschappen van de Renaissance. 

Ook van het vertaalde Corpus mocht ik een origineel exemplaar uit de bibliotheek in mijn handen houden. Het behoort tot de kerncollectie van boeken, handschriften en afbeeldingen vanaf de 15^de tot het eind van de 18^de eeuw. Tezamen met jongere publicaties omvat de Bibliotheca Philosophica Hermetica meer dan 28.000 titels. Deze intellectuele en spirituele erfenis staat voor u en iedereen ter beschikking. Er is bovendien een wetenschappelijk onderzoekinstituut aan verbonden, het Ritman Research Institute (RRI), waarover meer in de komende Blogs. 

Adriaan Koerbagh
Regelmatig wisselen de tentoonstellingen in de Embassy. Het zijn presentaties uit de bibliotheek en bruiklenen, waarin vanuit ons onderzoek thema’s en persoonlijkheden onder de aandacht worden gebracht. Recent presenteerde de Embassy bijvoorbeeld de jonge Amsterdamse filosoof en arts Adriaan Koerbagh, tijdgenoot en vriend van de veel bekendere Amsterdamse filosoof Spinoza. ‘Jong’ omdat hij al vroeg omgekomen is in een Amsterdamse gevangenis. Hij werd namelijk op 35-jarige leeftijd tot een zware straf veroordeeld om zijn eigenzinnige opvattingen. Hij overleefde de ontberingen in de gevangenis niet, en stierf binnen een jaar. Koerbagh wilde het Nederlandse volk de weg wijzen naar een redelijke en tolerante godsdienst. Dat ging de Amsterdamse autoriteiten te ver. Dit treurige verhaal relativeert enigszins de geestelijke vrijhaven die Amsterdam was in de 17^de en 18^de eeuw. 

In mijn volgende blog besteed ik aandacht aan de komende tentoonstelling ‘De Rosenkruiser Revolutie’. Deze opent op 8 april 2022, en gaat over een enigszins verborgen geschiedenis van Europa. 

Blog 2, HB/EFM/10 januari 2022

Learn how you, too, can contribute to the development of the Embassy of the Free Mind in your own way: https://embassyofthefreemind.com/en/ambassade/support-us